Otomatik, istifleme ve erişim sistemleri, bir yükü (palet, sepet ya da koli) önceden tanımlı adreslere istifleyen ve istendiğinde de doğru ürünü hatasız ve en kısa zamanda getirebilen robotik sistemlerdir,
Lojistik Sektöründe Depolama Kavramı
Lojistiğin olmazsa olmazlarından olan depo kavramı, geçmişten buyana içine malların konulup uzun süre bekleyeceği yer anlamında kullanılmakta ve anlaşılmaktaydı. Oysa günümüzde lojistikte temel amaç mal hareketinin kesintiye uğramadan, hammaddeden üretime ve üretilen ürünlerin de en hızlı ve ekonomik şekilde tüketime ulaştırılmasıdır.
Bu nedenden dolayı günümüzde depo terimi yerine;
Birbirinden farklı çıkış noktalarından gelen ürünlerin kısa süre için stoklandığı yerler için Konsolidasyon merkezi,
Sevk yerlerine göre ürünlerin yeniden elleçlenip, taşınacağı adreslere göre tasnif edildiği yerler için ise Dağıtım merkezi gibi tanımlamalara geçilmiştir.
Her iki hizmetin verildiği hacimlere de ‘lojistik merkez’ adı verilir.
Yüksek rafa olan ihtiyaç forkliftler yerine reach truck, reachtrucklar yerine tarret truckları kullanıma sokmuştur. Ancak bu uygulamalarla da maksimum 15-16 mt yüksekliğe ulaşılabilmektedir. Ve zaman zaman bu yüksekliklerde yetersiz kalabilmektedir. Lojistikte verimliliği arttıracak olan yüksek tavanlı depolarda diğer bir konu da raf aralarındaki forklift geçiş mesafesinin azaltılmasıdır. Bu sayede birim hacime daha fazla ürün konabilmektedir.
Son otuz yıl içinde maksimum verimliliği yakalamak amacıyla kullanımı yaygınlaşan bir diğer sistem de daha dar raf aralıklarında çalışan ve içinde insanın bulunmadığı otomatik depolama sistemleridir. 25-40 mt yükseklikte inşa edilmiş hacimlerde çalışan bu robot elleçleme sistemleri, alanı değerli olup stoklama için alan kaybetmek istemeyen seri, yüksek hızda çalışma zorunluluğu olan ve Ürün çeşitliliği fazla olan depolarda oldukça verimli çalışmaktadır. Bu sistemler depoyu kontrol eden MFC ve en ustte sistemin tamamını yönlendiren WMS yazılımlarının kontrolünde insan müdahalesi olmadan otomatik olarak çalışmaktadır.
Tam otomatik depolama sistemi adını verdiğimiz bu sistemlerde kapıdan indirilen yükler konveyörler ve asansörler ile deponun kapısına bırakılır ve robot elleçleyici paletin bırakıldığı yerden mesajı alır, üzerindeki barkodu okur ve uygun adrese kadar taşır. Hareketi normal insanın kullanabileceğinden daha hızlı, insan gücü istemeyen, hata yapmayan, güvenilirliği yüksek ve arıza olasılığı düşük bir sistemdir.
Tam otomatik depolarda raf araları çok dar olduğu için bu tarz birimler genellikle giydirme depo şeklinde inşa edilirler. Sağlam bir zemin üzerine rafların monte edilmesi ve bu rafların üzerine çatının konulması ile inşaat devam eder. Son olarak da yan ve ön duvarlar bu raf konstrüksiyonu üzerine monte edilir. Rampa ve kapılar yerleştirilir. Böylece kapalı hacim yaratılmış olur. İnşaata hız getiren ve hacmin maksimum kullanımını sağlayan bir sistemdir. Yatırımın geri dönüşü konvansiyonel sistemlere göre daha kısadır.
Tam otomatik depolar palet girip Palet çıkan sistemlerde uygulanabildiği gibi Koli vb. Depolama içinde uygundur ve hatta gerektiğinde Palet girip Koli çıkışı sağlayan sistemlerde uyarlanabilir.
Lojistik merkezlerde temel amaçlardan biri kullanılan hacmin maksimizasyonudur. Artan arazi maliyetleri, yüksekliği kullanan depolar yapmaya mecbur kılmaktadır. Ve bu yüksek hacimlerde maksimum ürün stoklayarak, depolama maliyetlerini birim ürün başına mümkün olan minimum değerlere çekmek amaçlanır.
Hacmin arttırılması dışında içeride kullanılan ekipmanların daha uzun süre ve yüksek verimle kullanılması da maliyeti düşüren bir unsurdur. Benzer şekilde içeride çalışan insan gücünün sayısının azaltılması, birim zamanda elleçlenen malzeme miktarının da arttırılması anlamına gelir buda birim maliyet üzerinde etkilidir.
Tüm bunların sağlanması ancak raf yüksekliğinin arttırılması ile sağlanabilmektedir.
Otomatik depo uygulamalarının sağladığı başlıca avantajlar:
- Depolama alanlarının azalması: Daha az koridor boşluğuna ihtiyaç duyularak daha yüksek raflarda depolamaya imkan sağlayan bu sistem sayesinde, birim alanda depolanan ürün miktarı geleneksel depolama yöntemlerine göre yaklaşık 2,5 kat artmaktadır.
- Maliyetlerinin azalması: Bu sistemle birlikte istifleme ve raftan indirme operasyonları tamamen otomatik yapıldığı için, geleneksel depolarda kullanılan istifleme ekipmanı operatörlerine ihtiyaç duyulmamaktadır.
- Ekipman ve operatör sayısının azalmasıyla birlikte iş kazaları riskleri de doğal olarak azalmaktadır.
- Yükleme boşaltma operasyon sürelerinin azalması: Geleneksel sistemlerde kullanılan ekipmanların performanslarına kıyasla ürünlerin rafa yerleştirilmesi ya da raftan indirilmesi için ihtiyaç duyulan süreler bu sistemle yaklaşık %80 oranında azalmaktadır.
- Hata risklerinin sıfıra indirgenmesi: Sistem kurgusu yapıldıktan sonra, operasyon insan iradesinden doğabilecek risk ve hatalardan tamamen arındırılmaktadır ve bu sayede hem envanter doğruluğu hem de sipariş hazırlama doğruluk oranları %100 seviyelerine ulaşmaktadır.
- Adres optimizasyonu: Sistem boş zamanlarda, tanımlanan algoritmalara bağlı kalarak ürünlerin daha hızlı toplanabilmesi için, kendi içerisinde adres değişiklikleriyle çok hareket gören ürünleri çıkışa yakın adreslere getirmektedir.